02 Aralık 2005
MÖVENPİCK HOTEL, İSTANBUL
Sayın Bakan,
Sayın Vali,
Değerli Arkadaşlar ve Dostlar,
Çin ve Türkiye'de hızlı gelişen ve önem kazanan kobiler konulu platform toplantısını düzenleyip ülkelerimiz arasındaki dostluk ve işbirliği ilişkilerinin gelişmesine yararlı hizmet veren Okan Üniversitesi, TOSYÖV ve Çin Dostluk ve İş Geliştirme Derneği'ne candan teşekkür ediyorum.
Şimdi toplantının ana gündemine ilişkin konular hakkında bazı bilgiler vermak istiyorum.
KOBİLERİN ÇİN'DEKİ DURUMU
Çin'de son çeyrek yüzyıldır sürdürülen reform ve dışa açılma politikasının önemli bir neticesi olarak hızla gelişen kobiler milli kalkınmayı destekleyen ve toplumsal gelişmeyi sağlayan önemli bir güç haline gelmiş bulunmaktadır. Bugün sayısı 10 milyonu geçen kobiler, ülkenin tüm teşebbüslerinın yüzde 99'unu teşkil eder, üretim ve hizmet değeriyle gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 56'sını gerçekleştirir, ülkenin toplam ihracatının yüzde 62'sini sağlar ve kent ile kasabaların iş imkanlarının yüzde 75'den fazlasını verir.
Çin'deki kobilerin önemli özellikleri vardır. Birincisi, devlet sektörü olmayan teşebbüsler başta olmak üzere ana yatırımcıları ve mülkiyet sahiplerinin çeşitli olmasıdır. İkincisi, kobilerin büyük boy teşebbüslere oranla daha verimli iş imkanları sağlaması ve bazen da iki misli fazla olanak yaratmasıdır. Üçüncüsü ise dengesiz dağılımıdır. En yoğun olarak doğu Çin'de bulunmasıdır.
Kobiler Çin'in ekonomik ve sosyal gelişiminde onemli rol oynamaktadır. Evvella ekonomik kalkınmasını geliştiren ve hızlandıran önemli bir güç olan, 1990'lı yıllardan itibaren hızla gelişen Çin'in sanayinde kaydedilen yeni değerin yüzde 77'sini sağlamış bulunmaktadır. İkinci olarak istihdam konusunda çok esnek ve hareketli olan kobiler, toplumda iş imkan yaratan ana güç görevini yapmakta, yerel mali gelirin ana kaynağını oluşturmakta ve toplumsal istikrarın sağlanmasında önemli katkılarda bulunmaktadır. Üçüncüsü ise kobilerin, teknik ve çalışma sistemini iyileştirmede gittikçe daha önemli rol oynamasıdır. Halihazırda Çin'in patentlerinin yüzde 65'i, teknik iyileşmesinin yüzde 75'i ve yeni ürünlerinin yüzde 80'i kobiler tarafından gerçekleştirilmektedir. Dördüncü olarak kuruluş ve işletme maliyeti düşük olan, piyasaya çabuk ayak uyduran, pazar ve müşterilere yakın olan kobiler, rekabetin en çetin olduğu alanlarda çok aktiv olup reformların derinlemesine sürdürülmesini sağlayan ana güç haline gelmiş bulunmaktadır.
ÇİN HÜKÜMETİNİN KOBİLERE VERDİĞİ DESTEKLER
Çin hükümeti kobilerin gelişmesini kuvvetli bir şekilde desteklemekte ve bunun için yoğun önlemler almış bulunmaktadır.
A. Yasal bakımdan kobilerin işletme ortamını düzeltmeyi ve sağlıklı gelişmesini sağlamayı amaçlayan ''KOBİLERİ GELİŞTİRME KANUNU'' çıkarılmıştır. Kanuna göre merkezi hükümet kobilerin gelişmeşini destekleyen özel fon oluştururken yerel hükümetler bulundukları yerlerin durumlarını gözönünde tutarak kobilere mali destek verirler.
B. Siyasi olarak kobileri teşvik eden ve vergiye ilişkin elverişli politikalar oluşturulmuştur. İşsizlerin kurdukları veya kuruldukları ilk yılda işsizlere belli oranda iş imkanı yaratan kobiler için belli bir süre için gelir vergisi idirimi veya muafiyeti sağlayan politikalar uygulanmaktadır. Aynı zaman azınlık milliyetlerin bulundukları ve az gelişmiş bölgelerde kurulan kobiler de aynı elverişli politikadan yararlanırlar. Örneğin, azınlık milliyet özerk bölgelerde teşvik politikası çerçevesinde 3 yıl süreyle gelir vergisi indiriminden veye muafiyet ayrıcalığından yararlanırlar.
C. Kredi bakımından kobilere gittikçe daha fazla kaynak sağlayacı yol ve yöntemler uygulanmaktadır. Hükümet, gerekli mali desteği vermek üzere devlet bankalarının kobilere kredi vermesini teşvik eder. Kobilere doğrudan yatırım piyasasında kaynak edinme imkanının sağlanması için 2004 yılında Shenzhen Menkul Kıymetler Borsasında ''KOBİLER'' hanesi hizmete girmiştir. Ayrıca Çin'de, sigorta konusunda kobilere kolaylık ve destek politikaları da uygulanmaktadır.
Ç. Eğitim bakımından önemli gayretler sarfedilmektedir. 2004 yılında ''Devlet kobilerin Samanyolu Eğitim Projesi'' başlatılarak ülke çapında 190'ı aşkın kurs düzenlenmiş, 40 binden fazla kobi yöneticisi ve işletmecisine çeşitli profesyonel konularda eğitim verilmiştir. Aynı zaman kobilerin kendi bilgi ağlarını geliştirmeleri için hükümetçe çabalar harcanmaktadır.
D. Dış ilişkiler bakımından kobilere uluslararası alanda pazarlama ve işbirliğini kuvvetlendirmeleri için yardım edilmektedir. 2004 yılında ''Birinci Çin Kobileri Fuarı'' düzenlenmiş ve toplam tutarı 32 milyar RMB (yaklaşık 4 milyar Amerikan Doları) olan 13,600 adet kontrat yapılmıştır. Çin tarafı, ABD, Kore, Güneydoğu Asya ülkeleri ve Hongkong, Makao bölgeleriyle çeşitli etkinlikler düzenleyip kobilere uluslararası piyasalarda daha iyi işbirliği yapmaları için yardım etmektedir.
ÇİN'DE KOBİLERİN KARŞI KARŞIYA BULUNDUĞU SIKINTI VE PROBLEMLER
Önemli başarılar ve gelişmeler gösteren kobiler büyük teşebbüslere nazaran bazı sıkıntı ve problemler içerisindedirler. İlk olarak daha çok basit sıradan imalat sanayi ve yiyecek içecek gibi geleneksel emek yoğun sektörlerde faaliyet gösteren kobiler, biribirinin benzeri ürünler üretmekte, dolayısıyla benzeri yatırımlar yapmakta ve birbirleriyle aşırı rekabet içerisine girmektedirler.
Kobilerde uzman kadrosu sıkıntısı bulunmaktadır. İşletme seviyesi nisbeten düşük olan kobiler, genel olarak yüksek prodükdivite performansı göstermekte güçlük çeker, üretimde nisbeten fazla malzeme ve enerji tüketir ve bilgi çağına ayak uydurmakta yavaş davranır.
Ayrıca mali sıkıntılar ve kredi edinme zorluğu, kobiler için darboğaz teşkil etmektedir.
ÇİN'DE KOBİLERİN GELECEK ÇALIŞMALARI
Çin ekonomisinin gelişmesinde çok önemli ve dinamik bir güç olan kobilerin, kendi avantajlarını daha fazla ortaya çıkararak Çin'in kalkınmasına daha fazla ivme kazandırması beklenmektedir.
Bu konuda 3 strateji söz konusudur. Birinci olarak ihtisaslaşmadır. Kobilerin, çabuk üretime geçebilme avantajından yararlanarak, bir iki konuda yoğun çalışıp uzmanlaşarak, kendilerini rekabet gücü yüksek olan teşebbüslere dönüştürmeleri öngörülmektedir. İkinci olarak birleşmedir. Kobilerin, kendi aralarında ve büyük teşebbüslerle ve hatta uluslararası şirketlerle işbirliği kurarak daha kapsamlı ve verimli üretim oluşturmaları beklenmektedir. Üçüncü olarak bölgesel gruplaşmadır. Kobilerin, birbirine kenetlenerek ve işbirliği yaparak belli bölgelerde ve belli ürünler için gruplar halinde üretimi yoğunlaştırmaları planlanmaktadır.
Bunun yanısıra kobilerin, teknik açıdan yenilenme becerisini artırması, kredi edinme gücünü kuvvetlendirmesi, daha fazla uzman kadroya dayanarak işletme seviyesini yükseltmesi, eğitime ve iş örgütlerine daha fazla önem vermek suretiyle daha verimli çalışması, bundan sonraki yapılması gerekli işler arasında yer alacaktır.
Bir hususta bilgi vermek istiyorum. Çin, Dünya Ticaret Örgütü'ne girmesiyle ekonomik küreselleşmeye ayak uydurmak üzere dış dünyaya daha da açılmaktadır. Bunun için Çin hükümeti, kobileri yurtdışında yatırım yapmaları, uluslararası ticarette yer almaları ve dünyada pazarlama yapmaları için teşvik etmektedir. Çinli kobilerin dünyada daha aktiv faaliyet göstermeleri beklenmektedir. Bu bağlamda oran olarak kendi markaları pek fazla olmayan Çinli kobiler için markalaşma stratejesi muhakak uygulanmalıdır.
ÇİN TÜRK KOBİLERİ ARASINDA İŞBİRLİĞİ
Çin ve Türkiye arasındaki ticari ilişkiler tarihin derinliklerine dayanmaktadır. Tarihi İpek Yolu güzergahında bin yılı aşkın bir zaman önce harıl harıl iş ve üretim yapan iş adamlarına bugünkü terimle kobi denilmesi yanlış olmaz herhalde.
21. yüzyılın modern şartlarında Çinli ve Türk kobiler, kendi ülkelerinde ve diğer ülkelerde faal olarak çalışmaktadırlar. İthalat ve ihracatın yanı sıra karşılıklı yatırım yapmak gibi işbirliği şekilleri de hız kazanmaktadır. Bu durumun kobiler için de söz konusu olması dikkat çekici ve memnuniyet vericidir.
Birbirine dost olan Çin ve Türkiye arasındaki işbirliğinin gelişmesi sürecinde kazan kazan ilkesi çerçevesinde kobilerin önemli bir rol alması beklentiler arasındadır. Çin, yılda 600 milyar dolar ithalat yapan bir ülkedir. Türkiye ise dış ticareti hızlı gelişen bir memlekettir. İki ülkenin kobileri birbirlerini daha yakından tanımak suretiyle daha fazla ticaret yapabilirlerdir. Kobiler ülkelerimizin sahip olduğu avantajlardan yararlanarak çeşitli işbirliği yapabilirler. İşçilik, su ve elektrik masrafları nisbeten ucuz olan Çin'de epey iş fırsatı vardır. Şimdi gitgide daha fazla Türk işadamı Çin'de yatırım yapmakta veya yatırım yapmaya ilgi duymaktadırlar. AB ve Ortadoğu gibi dünyanın önemli pazarlarına yakın olan, AB ile gümrük birliği konumunda bulunan Türkiye, hızlı gelişen ekonomisi ve dış işbirliğiyle Çinli kobiler için gittikçe ilgi duyulan bir yere gelmektedir. Bir Çinli kobinin Türkiye'de yatırım yapıp tesis kurmaya başlaması umut vericidir. Bundan böyle daha fazla Çinli kobileri Türkiye ile daha fazla işbirliği yapmaları için teşvik edeceğiz. Kanımca Çin ve Türk kobileri arasında işbirliği geleceği iddialı olacaktır.
Teşekkür ederim.